غده تیروئید یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین غدد درون‌ریز بدن انسان است که نقش بسیار کلیدی در تنظیم متابولیسم و عملکردهای حیاتی بدن ایفا می‌کند. این غده کوچک به شکل پروانه‌ای در قسمت جلوی گردن، درست زیر حنجره و بر روی نای قرار دارد. غده تیروئید از طریق ترشح هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3)، فرآیندهای سوخت و ساز، رشد و توسعه، و حتی تنظیم دمای بدن را کنترل می‌کند.
غده تیروئید از دو لوب تشکیل شده که توسط بخشی به نام ایستموس به یکدیگر متصل هستند. این غده از فولیکول‌هایی تشکیل شده که حاوی یک ماده ژلاتینی به نام کلوئید هستند. این کلوئیدها منبع اصلی تولید و ذخیره هورمون‌های تیروئید به شمار می‌روند. ید که یک ماده معدنی ضروری است، نقش اصلی را در تولید هورمون‌های تیروئید ایفا می‌کند.
نقش هورمون‌های تیروئیدی در بدن
هورمون‌های تیروئیدی به دلیل تاثیرات گسترده‌ای که بر تمامی سلول‌ها و بافت‌های بدن دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. این هورمون‌ها باعث افزایش سرعت متابولیسم پایه (BMR) می‌شوند، که این امر به معنی افزایش مصرف انرژی در حالت استراحت است. به همین دلیل، هورمون‌های تیروئیدی در تنظیم وزن بدن، سطح انرژی، و حتی حالت روانی و عاطفی افراد تاثیرگذار هستند.
علاوه بر این، هورمون‌های تیروئیدی در تنظیم فعالیت قلب و عروق، دمای بدن، و همچنین عملکرد سیستم عصبی نقش مهمی دارند. کمبود یا افزایش بیش از حد این هورمون‌ها می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود. کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) دو اختلال شایع مرتبط با غده تیروئید هستند که هر یک علائم و عوارض خاص خود را دارند.
اختلالات تیروئید و عوارض آنها
1. کم‌کاری تیروئید: در این حالت، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. علائم شامل خستگی مفرط، افزایش وزن، احساس سرما، افسردگی، و کاهش تمرکز است. کم‌کاری تیروئید اگر درمان نشود، می‌تواند به عوارض جدی‌تری مانند میکزدم، افزایش خطر بیماری‌های قلبی و حتی کما منجر شود.
2. پرکاری تیروئید: این اختلال زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند. علائم پرکاری تیروئید شامل کاهش وزن غیرمنتظره، تعریق زیاد، افزایش ضربان قلب، اضطراب، و لرزش دست‌ها است. پرکاری تیروئید نیز اگر درمان نشود، می‌تواند به عوارض جدی مانند فیبریلاسیون دهلیزی و بحران تیروتوکسیک منجر شود.
تشخیص اختلالات تیروئید معمولاً از طریق آزمایش‌های خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید (TSH، T3، T4) انجام می‌شود. بسته به نوع اختلال، درمانهای مختلفی وجود دارد. در کم‌کاری تیروئید، معمولاً از داروهای حاوی هورمون‌های تیروئیدی استفاده می‌شود تا سطح هورمون‌ها به حالت نرمال برگردد. در مقابل، برای پرکاری تیروئید ممکن است از داروهای ضد تیروئیدی، ید رادیواکتیو، یا در برخی موارد، جراحی برای برداشتن بخشی از غده تیروئید استفاده شود.
اهمیت مراقبت و پیشگیری از اختلالات تیروئید
با توجه به نقش حیاتی غده تیروئید در سلامت عمومی بدن، مراقبت از این غده و پیگیری سلامت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مصرف مناسب ید از طریق رژیم غذایی، انجام آزمایش‌های منظم در افرادی که در معرض خطر هستند، و پیگیری علائم غیرمعمول می‌تواند به پیشگیری و درمان به موقع اختلالات تیروئید کمک کند. علاوه بر این، سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، و مدیریت استرس نیز نقش مهمی در حفظ سلامت تیروئید ایفا می‌کند.
در مواردی از جمله بدخیمی ها خط اول درمان جراحی محسوب می شود و احتمال تیروئیدکتومی بر اساس پیشرفت بیماری و پاسخگویی به درمانها گذشته و یا شرایط بیمار هست
برخی از پرکاری های تیروئید نیازمند درمانهای دارویی بوده و با مصرف آنها میزان ترشح هورمون کاهش می یابد مانند داروی متیازول
در درمان برخی پرکاری های تیروئید و یا تشخیص بیماری میزان ید رادیواکتیو در دوز پائین مورد مصرف واقع می شود و برای موارد بدخیمی می توان از دوزهای بزرگتر استفاده کرد.
همان طور که مطرح شد در موارد خوش خیمی و یا برخی از بدخیمی ها درمان بدون جراحی و با کمک آر اف تیروئید و یا ماکروویو انجام می شود که خوشبختانه توانسته پاسخ بسیار مناسبی در توده های خوش خیم به خصوص اگر کوچک بوده باشند بدهد و در کیس های بدخیم و سرطانی بایست بیمار مورد بررسی قرار بگیرد.