تیروئید؛ یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلوی گردن و اطراف نای است که وظیفه ترشح هورمون‌هایی مهمی مانند تری یدوتیرونین T۳ و تیروکسین T۴ را برعهده دارد. تیروئید با ترشح و آزادسازی این هورمون‌ها می‌تواند بر سرعت متابولیسم و نحوه مصرف انرژی در بدن نظارت داشته باشد. متابولیسم فرایندی است که در آن غذای وارد شده به بدن تبدیل به انرژی خواهد شد.
این انرژی در کل بدن پخش و استفاده می‌شود تا بسیاری از سیستم‌های بدن شما به‌درستی کار کنند. این عملکرد تیروئید باعث شده تا این غده حیاتی، تقریباً بر تمامی اندام‌های بدن تأثیر بگذارد و عملکردهای بسیاری را در بدن فرد کنترل کند. تیروئید با ترشح و آزادسازی هورمون‌های T۳ و T۴ در خون می‌تواند بر شدت ضربان قلب، نحوه تنفس، سرعت هضم غذا در روده و معده، افزایش یا کاهش وزن و خلق‌وخوی فرد اثر بگذارد.
غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس، دو ناظر مهم بر عملکرد غده تیروئید هستند که در صورت مشاهده هر گونه اختلال با افزایش هورمون‌هایی مانند TRH و TSH این غده را وادار به انجام فعالیت مجاز می‌کند. درصورتی‌که این هورمون‌های محرک به‌تنهایی برای عملکرد صحیح تیروئید کافی نباشند، باید نشانه و علائم مختلفی را بررسی کنیم. چراکه امکان بروز اختلال یا بیماری در این غده وجود دارد.
وقتی تیروئید به‌درستی کار کند، مقدار مناسبی از هورمون‌ها را حفظ و ذخیره می‌کند تا متابولیسم در بدن با سرعت مناسبی به فعالیت خود ادامه دهد. زمانی که غده تیروئید این هورمون‌های مهم را بیش از حد یا خیلی کم تولید کند، اختلال یا بیماری در تیروئید ایجاد شده است. تیروئید می‌تواند درگیر بیماری‌های مختلفی نظیر پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، تیروئیدیت و تیروئیدیت هاشیموتو شود. برخی از بیماری‌های تیروئید منشأ ژنتیکی و وراثتی دارد.
«بیماری تیروئید» اصطلاح پزشکی است که به هنگام باز ماندن تیروئید از فعالیت طبیعی خود به کار می‌رود. تیروئید مستعد بیماری‌های مختلفی است که برخی از آن‌ها کاملاً قابل‌کنترل بوده و خیلی نگران‌کننده نیستند. البته اختلالات دیگری هم این غده را تهدید می‌کند که برای کنترل و درمان آن باید صبر و هزینه بیشتری را صرف کرد.
بیماری‌های این غده باعث می‌شود که تیروئید شما هورمون‌ها را بیش از حد یا خیلی کمتر بسازد. در نتیجه اختلالاتی را در سراسر بدن ایجاد خواهد کرد. در ادامه چند مورد از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به تیروئید را با هم بررسی خواهیم کرد
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به غده تیروئید، کم‌کاری تیروئید است و زمانی بروز پیدا می‌کند که غده تیروئید شما هورمون‌های T۳ و T۴ کافی تولید نمی‌کند. در چنین شرایطی بدن انرژی و سوخت لازم را برای متابولیسم در اختیار نخواهد شد و علائم و نشانه‌هایی را با شما به اشتراک می‌گذارد. مانند:
پرکاری تیروئید، زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید فرد بیش از نیاز بدن شروع به ترشح هورمون T۳ و T۴ می‌کند. واکنش بدن در این موقعیت، مصرف انرژی با سرعت بالاتری خواهد بود؛ بنابراین فرد با برخی نشانه‌ها روبه‌رو خواهد شد. از جمله:
لازم به ذکر است که پرکاری تیروئید یکی دیگر از شایع‌ترین بیماری‌های این غده است که ممکن است بر اثر بیماری گریوز یا ندول تیروئید بیش‌فعال در بدن شخص ایجاد شود.
پرکاری تیروئید در کودکان امری نادر و غیرمعمول است. این بیماری معمولاً از هر ۵۰۰۰ نفر یک کودک یا یک نوجوان را درگیر خواهد کرد. علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید در کودکان بسیار مشابه بزرگسالان خواهد بود. چنانچه که فرزند شما دارای این علائم است، پیشنهاد می‌کنیم هر چه سریع‌تر برای کنترل و درمان به‌موقع این بیماری به متخصص غدد مراجعه کنید.
پرکاری تیروئید می‌تواند ناشی از گره‌هایی باشد که بیش از حد در تیروئید فعال هستند. ندول‌های تیروئیدی همان گره‌های تیروئیدی هستند که ظاهری کوچک و غده مانند دارند. این نوع بیماری در بسیاری از مواقع به‌راحتی قابل‌کنترل است و تنها در موارد نادری به سرطان تبدیل می‌شود. پزشک پس از پی بردن به بیماری ندول تیروئیدی به کمک سوزن‌هایی به نام بیوپسی آسپیراسیون بدخیم یا خوش‌خیم بودن این بیماری را تشخیص می‌دهد.
التهاب غده تیروئید می‌تواند ناشی از چندین بیماری تیروئیدی دیگر باشد. برای مثال هاشیموتو، تیروئیدیت و پرکاری تیروئید. التهاب این غده ممکن است همراه با درد خفیف یا شدید باشد و علائم پرکاری تیروئید را از خود به نمایش بگذارد.
اگر بخواهیم تعریف ساده‌ای از این بیماری داشته باشیم باید بگوییم گواتر؛ بزرگ‌شدن غده تیروئید است. سر منشأ اصلی گواتر می‌تواند کمبود ید یا بیماری پرکاری تیروئید باشد. درصورتی‌که گواتر به‌واسطه کمبود ید ایجاد شود به آن گواتر ساده می‌گویند؛ اما اگر این بیماری ناشی از پرکاری تیروئید باشد گواتر سمی نام دارد. البته این تورم گاهی ناشی از بیماری‌های التهابی غده تیروئید مانند تیروئیدیت هاشیموتو است. اگر نشانه‌ای از بیماری گواتر التهابی دارید توصیه می‌کنیم به مقاله هاشیموتو مراجعه کنید.
گریوز نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن کل غده تیروئید دچار بیش‌فعال می‌شود و شروع به تولید بیش از حد هورمون تری یدوتیرونین و تیروکسین می‌کند. در مطالب پزشکی از این بیماری با نام مشکل گواتر سمی منتشر (بزرگ‌شدن غده تیروئید) نیز یاد می‌کنند.
اگر کم‌کاری تیروئید کنترل نشود به‌مرور زمان این بیماری شدت پیدا خواهد کرد. در نتیجه غده تیروئید در حالت غیرفعال قرار خواهد گرفت و مشکلات و عوارض زیادی را به همراه خواهد داشت.
علائم این اختلال در افراد مختلف متفاوت است. در برخی موارد این بیماری ممکن است همراه با درد یا بدون درد باشد. تیروئیدیت نوعی بیماری التهابی است که بر اثر ورود یک ویروس ایجاد می‌شود. در این وضعیت غده تیروئید فعالیت طبیعی خود را از دست داده و عموماً دچار پرکاری خواهد شد. این بیماری ۵ نوع مختلف دارد و می‌تواند برای چند هفته یا چند ماه ادامه پیدا کند.
هنگامی که شما بیش از حد ید (ماده معدنی که برای تولید هورمون‌های تیروئید استفاده می‌شود) در بدن خود داشته باشید، تیروئید بیش از نیاز خود هورمون تولید می‌کند. ید بیش از حد را می‌توان با برخی داروها مانند: آمیودارون، داروی قلب و شربت‌های سرفه درمان کرد.
درمان به مشکل، شدت بیماری و علائم شما بستگی دارد. درمان‌های احتمالی ممکن است شامل داروها، درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئید باشد. متخصصین برای درمان و کنترل هر بیماری تجویز و روش خاصی را در پیش خواهند گرفت. همچون:
اگر شما به بیماری پرکاری تیروئید دچار باشید، عموماً پزشک برای کنترل آن متیمازول و پروپیل تیوراسیل در دزهای مشخص تجویز خواهد کرد.
داروهای جایگزین تیروئید، زمانی توسط پزشک ارائه می‌شود که فرد به کم‌کاری تیروئید مبتلا باشد. لووتیروکسین نوعی داروی تیروئیدی است که موجب افزایش هورمون‌های تیروئیدی در بدن خواهد شد. متخصص غدد با تجویز این دارو بیماری تیروئید را مدیریت می‌کند و شخص به‌راحتی به زندگی عادی خود باز می‌گردد.
این داروها میزان هورمون‌ها را در بدن فرد تغییر نمی‌دهند، اما علائم بیماری او را مدیریت می‌کند.
روش دائمی‌تری از درمان است که فرد با تشخیص پزشک، قسمتی یا تمام غده تیروئید خود را جراحی یا خارج می‌کند؛ اما در این راهکار، فرد باید تا پایان عمر از هورمون‌های جایگزین تیروئید استفاده کند.
متخصصان بر این باورند که بهتر است در کنار روش‌های درمانی توصیه شده، شخص مبتلا به بیماری تیروئید موارد زیر را برای بهبود و تسریع روند درمان، در زندگی روزمره خود به کار ببندد: